Buổi tọa đàm nằm trong khuôn khổ Đề tài "Triết lý kèo nhà cái Việt Nam: từ truyền thống đến hiện đại" do GS.TSKH Trần Ngọc Thêm làm Chủ nhiệm đề tài. Đề tài nằm trong Chương trình khoa học và công nghệ cấp quốc gia giai đoạn 2016-2020: "Nghiên cứu phát triển khoa học kèo nhà cái đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện nền kèo nhà cái Việt Nam".

Tham dự tọa đàm có các nhà khoa học, nhà giáo, các học giả có uy tín, kinh nghiệm và tâm huyết với giáo dục; lãnh đạo và chuyên viên các đơn vị đang trực tiếp tham gia xây dựng Dự án Luật kèo nhà cái (sửa đổi) của Bộ GDĐT; Ủy ban Văn hóa, kèo nhà cái, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội và một số cơ quan hữu quan.

Triết lý kèo nhà cái Việt Nam là gì? (Ảnh minh họa: VOV)

Tại tọa đàm, GS. Trần Ngọc Thêm cho biết, Việt Nam là một trong những quốc gia dành sự quan tâm rất lớn cho việc tìm hiểu triết lý kèo nhà cái, bằng chứng thể hiện qua số lượng lượt truy cập qua google để tìm hiểu cụm từ "Triết lý kèo nhà cái" bằng tiếng Việt chỉ đứng sau tiếng Anh và cao hơn nhiều so với tiếng Trung và tiếng Nga.

Theo GS. Thêm, có ba lý do chính dẫn đến sự quan tâm về triết lý kèo nhà cái, đó là do những "sự cố kèo nhà cái" (khởi đầu từ những vụ bê bối trong các kỳ thi tốt nghiệp vào các năm 2006-2013); một loạt hội thảo, tọa đàm bàn về triết lý kèo nhà cái trong các năm 2007-2011 đã tạo nên một cú hích; các cuộc thảo luận liên quan đến kèo nhà cái nói chung và triết lý kèo nhà cái nói riêng trên diễn đàn Quốc hội trong những năm gần đây.

Ở Việt Nam đã hình thành hai luồng ý kiến: Thứ nhất cho rằng nguyên nhân gốc của tình trạng gia tăng "sự cố kèo nhà cái" nằm ở triết lý kèo nhà cái với hai quan niệm: thứ nhất là do Việt Nam thiếu (chưa có hoặc không có) triết lý kèo nhà cái; thứ 2 là do ta có triết lý kèo nhà cái nhưng nó sai lầm. Thứ hai cho rằng nguyên nhân gốc của tình trạng gia tăng "sự cố kèo nhà cái" không nằm ở triết lý kèo nhà cái: Việt Nam có triết lý kèo nhà cái và nó không sai; tình trạng "sự cố" là do khâu triển khai, thực hiện triết lý kèo nhà cái chưa tốt.

Do nhu cầu và hoàn cảnh của mỗi nước khác nhau, cho nên việc thể hiện tư tưởng triết lý trong luật kèo nhà cái của các nước là bức tranh rất đa dạng. Nhìn chung các nước không tuyên bố rõ ràng về triết lý kèo nhà cái trong luật.

Đề tài cũng đề xuất, Việt Nam cần phải có tuyên bố rõ ràng về những tư tưởng triết lý trong Luật kèo nhà cái qua những điều khoản cụ thể chứ không nên tách thành một chương riêng trong Luật. Nhóm nghiên cứu gợi ý có thể đặt tên là "mục đích, mục tiêu, nguyên lý giáo dục" chứ không gọi thẳng là triết lý kèo nhà cái, vì không phải ngẫu nhiên mà không nước nào làm thế.

Tuy nhiên, theo TS. Phạm Đỗ Nhật Tiến, kèo nhà cái Việt Nam từ trước đến nay vẫn vận động dưới sự dẫn dắt của một triết lý kèo nhà cái. Cũng như một số nước trên thế giới, triết lý này được biểu hiện thông qua những phát biểu tường minh về sứ mệnh, mục tiêu, nguyên lý kèo nhà cái. Trong 32 năm đổi mới kèo nhà cái vừa qua, triết lý kèo nhà cái Việt Nam có sự vận động cùng với bước tiến về kinh tế - xã hội của đất nước, được quy định trong các quan điểm chỉ đạo của Đảng về phát triển giáo dục, và được thể chế hóa trong các văn bản luật, từ Luật kèo nhà cái 1998, đến Luật kèo nhà cái 2005, Luật kèo nhà cái đại học 2012, Luật kèo nhà cái nghề nghiệp 2014.

Trong giai đoạn phát triển hiện nay, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, triết lý kèo nhà cái Việt Nam được quy định trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH (bổ sung, phát triển năm 2011) và đã được thể chế hóa trong các quy đinh về mục tiêu, nguyên lý, định hướng phát triển giáo dục trong Luật kèo nhà cái 2005 cũng như trong các quy định tương ứng của Luật kèo nhà cái đại học và Luật kèo nhà cái nghề nghiệp.

Cũng theo TS. Phạm Đỗ Nhật Tiến, trong tiến trình xây dựng Luật kèo nhà cái sửa đổi không nên đặt vấn đề có một quy định về triết lý kèo nhà cái.

Quan điểm của TS. Phạm Đỗ Nhật Tiến cũng nhận được sự đồng tình của GS. Trần Kiều, GS. Nguyễn Minh Thuyết, Tổng Chủ biên Chương trình kèo nhà cái phổ thông mới cũng đồng thuận không nên có điều luật về về triết lý kèo nhà cái.

Chia sẻ về triết lý kèo nhà cái qua các thời kỳ lịch sử, GS. Hồ Ngọc Đại cho rằng, triết lý kèo nhà cái ngày nay là "hợp tác", đó là quan hệ hợp tác giữa nhà trường - xã hội; nhà trường - gia đình; hợp tác thầy - trò, giữa thầy với thầy; giữa trò với trò... Và khi đã hợp tác thì phải theo nguyên tắc thỏa thuận, không ai áp đặt ai.