Khó khăn chồng chất, ngân hàng rời bỏ…

Ông Trần Hữu Mai đã có mấy chục năm nuôi bóng đá kèo nhà cái tại xã Lưu Tú, huyện Trần Đề, Sóc Trăng từ sớm ngày 22/2 đã tới dự hội thảo về nuôi bóng đá kèo nhà cái tại huyện Trần Đề.

Nhìn ông Trần Hữu Mai, người ta sẽ nghĩ về việc một cụ già đã đến tuổi được nghỉ ngơi với nhiều vết đồi mồi, mái tóc trắng và đã rất cao tuổi. Nhưng không, ông ngồi ghi chép say sưa các nội dung của hội thảo về tìm cách thức bền vững cho người nuôi bóng đá kèo nhà cái tại Sóc Trăng.

Ông Mai chia sẻ thẳng thắn, cả đời ông mấy chục năm nay nuôi bóng đá kèo nhà cái và chưa bao giờ lại phải đối mặt với thách thức nhiều như vậy: Biến đổi khí hậu – con bóng đá kèo nhà cái rất nhạy cảm với thời tiết. Chuỗi liên kết hiện nay thì theo ông Mai, các đại lý thức ăn, ngân hàng rời bỏ nông dân. Mỗi một ngày nông dân trả hơn 20 triệu tiền mua thức ăn cho bóng đá kèo nhà cái, chưa kể giá thức ăn lên xuống liên tục..

Vùng nuôi bóng đá kèo nhà cái tại huyện Trần Đề, Sóc Trăng.

Ngoài ra, người nuôi bóng đá kèo nhà cái muốn đầu tư công nghệ lớn, phải vay vốn tín dụng nhưng rất khó tiếp cận vốn vay.

"Trước đây tại vùng này có nhiều đại gia nuôi bóng đá kèo nhà cái nhưng giờ đây chỉ còn vài người" – ông Mai chia sẻ.

Theo Sở NNPTNT Sóc Trăng, diện tích nuôi bóng đá kèo nhà cái tại tỉnh này cũng liên tục tăng. Tới năm 2018, diện tích nuôi bóng đá kèo nhà cái nước lợ thả nuôi 56.160 ha, trong đó nuôi thâm canh bóng đá kèo nhà cái sú và thẻ chân trắng chiếm gần 88% với diện tích trên 49.500 ha với sản lượng hơn 133.800 tấn.

Không chỉ gặp các vấn đề mà ông Trần Hữu Mai nêu ra, theo Sở NNPTNT Sóc Trăng, ngành nuôi bóng đá kèo nhà cái tại đây còn gặp nhiều vấn đề khác. Lượng giống khai báo có kiểm dịch thấp hơn nhiều so với lượng giống lưu thông thực tế, bên cạnh đó cũng có một lượng giống chưa qua kiểm dịch nhưng không lớn.

Năm 2018, sở tổ chức 67 cuộc kiểm tra tại 83 cơ sở kinh doanh, 5 cơ sở nuôi bóng đá kèo nhà cái. Tỉnh đã xử phạt hành chính đối với 44 cơ sở kinh doanh với tổng số tiền gần 500 triệu đồng. Những hành vi vi phạm chủ yếu trong xử phạt vi phạm hành chính: kinh doanh sản phẩm ngoài danh mục, buôn bán hàng giả không có giá trị sử dụng, công dụng…

"Tình hình bệnh trên bóng đá kèo nhà cái nuôi vẫn là mối đe dọa lớn nhất trong nghề nuôi bóng đá kèo nhà cái, ngoài ra, giá bóng đá kèo nhà cái thương phẩm còn phụ thuộc rất lớn vào thị trường, điệp khúc được mùa mất giá, mất mùa được giá vẫn còn xảy ra thường xuyên. Phần lớn người nuôi bóng đá kèo nhà cái là hộ nuôi nhỏ với diện tích quy mô nhỏ, khả năng về vốn còn yếu" – Đại diện sở NNPTNT cho hay.

Nhen nhóm lối thoát

Hồi tháng 1/2019, Cựu Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Mỹ John Kerry có chuyến làm việc tại Việt Nam. Trong buổi làm việc này, Seafood Watch (SW)– một tổ chức phi chính phủ của Mỹ chuyên đánh giá chất lượng thủy sản nhập khẩu vào thị trường Mỹ, đã chọn Ban nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV- Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng) làm đối tác phía Việt Nam để tư vấn cho Chính phủ về tiêu chuẩn bóng đá kèo nhà cái thương phẩm nếu muốn vào thị trường Mỹ.

Để tìm hướng thoát cho các vấn đề của người nuôi bóng đá kèo nhà cái Sóc Trăng đưa ra ở phần đầu bài viết, SW và Ban IV đã đưa ra giải pháp tại buổi hội thảo "Mô hình sản xuất bóng đá kèo nhà cái theo chuỗi đạt tiêu chuẩn xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ" ngày 22/2 tại Sóc Trăng.

Toàn cảnh hội thảo.

Với cách tiếp cận của SW là nghiên cứu hành vi của khách hàng để đưa ra các tiêu chuẩn cho bóng đá kèo nhà cái thương phẩm vào thị trường Mỹ. Ông Josh Madeira, Phụ trách chính sách bảo tồn biển, Chương trình SW, vấn đề hiện nay không phải là mở rộng diện tích nuôi mà cần làm tăng hàm lượng giá trị, chất lượng con bóng đá kèo nhà cái và tiêu chuẩn của Mỹ như thế nào để tăng giá trị con nuôi bóng đá kèo nhà cái.

Theo các kết quả khảo sát của SW, người tiêu dùng Mỹ đánh giá cao những sản phẩm bóng đá kèo nhà cái thuộc các nhà cung ứng đảm bảo tiêu chuẩn bảo vệ môi trường.

"Người mua hàng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong chuỗi bóng đá kèo nhà cái. Phong trào bảo vệ môi trường, phát triển bền vững ngày một lên cao, do vậy khách hàng Mỹ yêu cầu các sản phẩm được tiêu thụ cũng phải đáp ứng được điều đó. Các đối tác của chúng tôi cam kết tăng thu mua các sản phẩm bảo đảm bền vững của môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và với cách làm này, người dân cũng được hưởng lợi"- ông Josh Madeira, cho hay.

Hiện nay, SW đã làm việc với một số đơn vị chế biến và xuất khẩu bóng đá kèo nhà cái tại Việt Nam để thực hiện thử nghiệm những quy trình, tiêu chuẩn cụ thể trong việc nuôi bóng đá kèo nhà cái, đảm bảo bóng đá kèo nhà cái nuôi của các hộ dân Việt Nam tham gia chương trình có thể đạt thẻ vàng, thẻ xanh khi vào Mỹ.

Tại Sóc Trăng, từ các tiêu chuẩn này, Ban IV, Hiệp hội nuôi bóng đá kèo nhà cái Mỹ Thanh, Sóc Trăng, SW sẽ lựa chọn các nhà nuôi bóng đá kèo nhà cái, cung ứng thức ăn, cơ sở hạ tầng, ngân hàng… tạo thành một chuỗi khép kín theo quy trình chuẩn. Bước đầu sẽ thực hiện thí điểm trên mô hình từ 10-50 ao nuôi bóng đá kèo nhà cái để đảm bảo chất lượng bóng đá kèo nhà cái thương phẩm của Việt Nam có thể đạt được thẻ vàng, thẻ xanh vào thị trường Mỹ.

Ông Võ Quan Huy, Chủ tịch Hiệp hội bóng đá kèo nhà cái Mỹ Thanh cho hay, hiệp hội sẽ đứng ra lập một tổ giám sát trung gian và đưa hộ nào đạt tiêu chuẩn, đưa vào mô hình này để thúc đẩy hình thành chuỗi. Từ đó, người nông dân có thể tiếp cận với vốn vay của ngân hàng, tìm được thị trường đầu ra tốt và phân chia tỉ lệ rủi ro để ngành bóng đá kèo nhà cái phát triển.

"Ngân hàng – thị trường bắt tay với nhau thì chế biến, dịch vụ hỗ trợ cho ngành nuôi bóng đá kèo nhà cái đều có thể tham gia được cuộc chơi này"- ông Võ Quan Huy chia sẻ.